‫دستاوردهای سفر ولادیمیر پوتین به امریکای لاتین

آیا بریکس موفق به برهم زدن نظام ظالمانه پولی کنونی جهان بعد از هفتاد سال خواهد شد؟

پرس تی وی : سفرولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه در اوایل ماه ژوئیه، که در غرب ماه مسافرت و تعطیلات محسوب می شود، به امریکای مرکزی و جنوبی به اصطلاح هم فال بود و هم تماشا. فال بود از جهت آنکه قرعه کار روسیه در مقابله با تحریم‌های تحمیلی غرب به حیاط خلوت ایالات متحده در قاره امریکا افتاد . تماشا هم بود زیرا پوتین توانست در برزیل هم فینال جام جهانی فوتبال را از نزدیک در استادیوم نظاره گر باشد و هم در نشست سران گروه بریکس شرکت کند.

درمطلبی که پیش رو دارید به بررسی نتایج دیدار پوتین از دو کشور نیکاراگوئه و کوبا در امریکای مرکزی و دو کشور برزیل و آرژنتین در امریکای جنوبی پرداخته شده است. در این مطلب همچنین نتایج مهم تشکیل صندوق توسعه بریکس که حاصل تصمیم تاریخی رهبران پنج کشور عضو این گروه بود ، بررسی شده است.

پیشینه بحث :

روسیه چه در دوران جنگ سرد در قالب شوروی و چه در دوران روسیه جدید به امریکای لاتین به عنوان حوزه نفوذ سنتی امریکا توجه داشته و همیشه تلاش کرده است از طریق توسعه همکاری‌های خود با کشورهای این منطقه از یک سو بازار خوبی برای فروش محصولات خود به ویژه نفت و اسلحه پیدا کند و از سوی دیگر بتواند با توسعه نفوذ امریکا در شرق اروپا و به ویژه در جمهوری های سابق شوروی، مقابله به مثل نماید. این مساله به ویژه در دو دهه اخیر با به قدرت رسیدن دولت های منتقد سیاست ایالات متحده امریکا در کشورهایی نظیر نیکاراگوئه، ونزوئلا، بولیوی، اکوادور، پاراگوئه، اروگوئه، آرژانتین و برزیل فضای مناسب تری را برای روسیه به وجود آورد .

فضای مناسبی که ازشروع دور سوم ریاست جمهوری پوتین دراردیبهشت سال ۱۳۹۱ به نحو آشکارتری، به در پیش گرفته شدن سیاست تقابل با یکجانبه گرایی ایالات متحده از سوی مسکو کمک کرد.

تحلیل دوره جدید سیاست روسیه در حوزه امریکای لاتین:

پوتین در نخستین مرحله از سفر خود روز جمعه بیستم تیرماه ۱۳۹۳ وارد هاوانا، پایتخت کوبا شد . کشور کوبا به عنوان متحد دیرین روسیه در سالهای طولانی نقشی کلیدی در مناسبات روسیه و امریکا ایفاء کرده است. این کشور در سالهای اخیر با مشکلات گوناگونی دست و پنجه نرم می کند که یکی از آنها بدهی خارجی سرسام آوری است که بازپرداخت آن در عمل ناممکن است. شاید به همین دلیل پوتین ۳۲ میلیارد دلار از بدهی‌های کوبا به روسیه را بخشید تا با صرف نظر کردن از ۹۰ درصد بدهی های این کشور به روسیه زمینه را برای بازپرداخت حدود ۳ میلیارد و ۲۰۰ میلیون دلار از مابقی بدهی کوبا از طریق مشارکت در طرح های اقتصادی مشترک با روسیه طی ۱۰ سال آینده فراهم کند.

شاید به خاطر همین سخاوتمندی آقای پوتین بود که رهبران کوبا با بازگشایی پایگاه شنود لوردس موافقت کردند. اهمیت این پایگاه جاسوسی شوروی در اوج جنگ سرد در جنوبی ترین نقطه هاوانا که در فاصله ۲۵۰ کیلومتری مرز دریایی ایالات متحده امریکا قرار دارد برای روسیه بر کسی پوشیده نیست زیرا نقشی اساسی را در به دست آوردن اطلاعات حرکت کشتی های امریکایی در دریای کارائیب ایفاء می‌کند.

پوتین درکنفرانس مطبوعاتی خود در برزیل راه اندازی دوباره این پایگاه شنود را تکذیب کرد. اما به باور ناظران اطلاعاتی در منطقه چنین تکذیبی برای کاهش تاثیرات منفی آن بر روابط دو جانبه با امریکا انجام شده است. به نظر می رسد روسیه می کوشد با بسط مناسبات خود با کوبا راه های جدیدی را برای مقابله با فشار غرب در اوکراین جستجو کند.

پوتین در دومین مرحله سفر خود به امریکای مرکزی به صورت سرزده و اعلام نشده وارد ماناگوا، پایتخت نیکاراگوئه شد. او در یک دیدار کوتاه با دانیل اورتگا، رئیس جمهور نیکاراگوئه گفت سال ۲۰۱۴ سالی پربار و خوب برای هر دو کشور است؛ چرا که در این سال روابط نزدیک ۷۰ سال پیش میان روسیه و نیکاراگوئه دوباره از سر گرفته شد. اشاره پوتین به سابقه نسبتا طولانی مناسبات دو کشور تاکیدی براین واقعیت بود که روسیه دوستان قدیمی خود را در منطقه استراتژیک کارائیب فراموش نمی کند؛ همچنان که در سالهای گذشته هزینه این مناسبات را نیز پرداخته است.

انتخاب بوئنس آیرس، پایتخت آرژانتین برای سومین مرحله از دیدار شش روزه پوتین از امریکای لاتین تلاش دیگری از سوی روسیه برای برقراری ارتباط بیش‌تر و نزدیک‌تر با دومین قدرت اقتصادی امریکای جنوبی بعد از برزیل بود. سرمایه گذاری روسیه درصنایع آلومینیوم آرژانتین و فروش نفت به این کشور از زمینه های مهم همکاری بین دو کشور است که در این سفر مورد توجه قرار گرفت. با توجه به سابقه ۱۳۰ ساله مناسبات بین روسیه و آرژانتین، به نظر می رسد تلاش روسیه به عضویت آرژانتین در گروه بریکس معطوف می‌شود که به عنوان عضو ششم به تقویت موقعیت این گروه در عرصه جهانی کمک می‌کند.

شاید بتوان گفت نقطه اوج تلاش پوتین در دیدار دوره‌ای از این چهار کشور در برزیل به بار نشست. در این سفر پوتین ضمن توسعه روابط دو جانبه با برزیل تلاش کرد همراهی دیگر اعضای گروه بریکس یعنی چین ، هند و آفریقای جنوبی را برای مقابله با فشار غرب بر مسکو به دست آورد.

کشورهای عضو این گروه تاکنون در برخورد با اختلافات روسیه با اتحادیه اروپا و امریکا بر سر مساله اوکراین با احتیاط عمل کرده‌اند زیرا آنها مایل نیستند به خاطر ماجراجویی روسیه در کریمه مناسبات اقتصادی خود را با اتحادیه اروپا و امریکا دچار چالش جدی کنند . با این حال در بیانیه پایانی حمایت خود را از روسیه در برابر تحریم های غرب اعلام کردند.

اما مهم تراز صدور یک بیانیه رسمی بی خاصیت، تصمیمی بود که رهبران کشورهای گروه بریکس برای تشکیل بانک جدید توسعه گرفتند. این تصمیم کمک شایان توجهی به موقعیت پوتین در برابر غرب به شمار می رود.

تلاش برای تشکیل چنین بانکی که بتواند به حاکمیت بی چون چرای غرب بر نظام پولی بین المللی پایان دهد، ازچند سال قبل آغاز شده بود و سرانجام در اجلاس «فورتالزا» (شهری در شمال شرقی برزيل) به بار نشست. تشکیل این بانک که قرار است در ظرف ده سال آینده سرمایه آن به صد میلیارد دلار برسد نظام مالی کنونی جهان را که ميراث کنفرانس سال ۱۹۴۴ «برتون وودز» است پس از گذشت هفتاد سال به چالش می کشاند.

با آنکه اکثر کشورهای در حال توسعه و توسعه نیافته منتقد نظام مالی حاکم برجهان هستند اما به دلیل آنکه امکانات لازم را برای مقابله با این نظام سلطه ندارند، در عمل به آن تن داده‌اند.

اکنون با تشکیل بانک جدید توسعه در شانگهای چین با سرمایه اولیه ۵۰ میلیارد دلار این امید به وجود آمده است که شاید با پیوستن سایر کشورهای درحال توسعه به این بانک، در سالهای آتی شاهد برهم خوردن نظام ظالمانه هفتاد سال گذشته در اقتصاد جهانی باشیم.

نتیجه گیری و جمع بندی بحث:

پوتین در دیدار شش روزه خود از امریکای لاتین توانست با دست پر به کشورش بازگردد. او امیدوار است تا با اتکاء به همکاری با متحدان خود در این منطقه بتواند فشار فزاینده غرب به روسیه را تا حدودی خنثی کند و یا کاهش دهد. دراین میان همگامی شی جین پینگ، رییس جمهوری چین، دیلما روسف، رییس جمهوری برزیل ، نارندرا مودی، نخست وزیرهند و جاکوب زوما، رییس جمهوری آفریقای جنوبی با پوتین در تاسیس بانک جدید توسعه در اجلاس تاریخی گروه بریکس در فورتالزای برزیل ، این امیدواری را برای رئیس جمهوری روسیه به وجود آورد که گروه بریکس بتواند نقش محوری و پشتیبانی کننده سیاست روسیه را در امریکایی لاتین برعهده بگیرد؛ همچنان که سازمان شانگهای نقش محوری را در سیاست آسیایی روسیه ایفاء می کند.‬