حزب ساختار روشمندی است که اعضای آن از برنامه، اساسنامه و پالیسی واحد پیروی کرده و به خاطر تحقق آن مبارزه میکنند. در حقیقت مفکوره اساسی پیکار مبارزاتی آن در همان برنامه عمل انعکاس می یابد.
رشد جوامع بشری و توسعه سیاسی سبب شد تا در اروپا به ویژه در قرن هژده و نزده احزاب سیاسی بیشتر عرض وجود کنند. سمت و سو دادن به حرکتهای پراگنده در یک سیستم انسجام یافته در دستور کار احزاب قرار گرفت. نتایج ملموس نیز از این احزاب در روند توسعه سیاسی آن کشورها بدست آمد. یادآوری از تجارب جهانی برای آنست که راه های انتخابی ما چیزی نا مکشوف پنداشته نشود.
البته ذهنیت در باره حزب پس از حوادث دهه هفتاد در افغانستان آسیب های شدیدی دیده است. تنظیم های مسلح به حزب تغیر شکل داده و ظاهراً حزب سیاسی شدند و عامه مردم هم در افغانستان انتباه شان همین شد که حزب یعنی همین نیروهای مسلح غیرمسؤل، دارای یک رهبر غیر مسؤول واجب الاحترام مادام العمر و ریس یا رهبر همه اختیار دار آن. به این صورت نوعی برداشت منفی شکل گرفت و گویا در ذهن جوانان این فکر جایگزین گردید که عضویت در یک حزب یعنی پیوستن به گروه های جنگی و یا مسلح که جایی برای رشد و رهبر شدن درآن وجود ندارد. البته در اینکه برداشت مذکور سطحی و سخیف است شکی نیست، ونیز ضعف مطالعه و عدم تشبث عده از جوانان نیز قابل بحث میباشد. مسئله دیگر، موضوع حزب و قومیت میباشد عده ی از به اصطلاح احزاب به چند قوم افغانستان متعلق گردیده و همه آنانیکه فرا قومی فکر میکردند ،بیرون از این احزاب بوده، این روند آسیب فراوانی بر ذهنیت جوانان جا گذاشته است.
در اوضاع و احوال افغانستان امروز حضور احزاب سیاسی برای انسجام روشمند و مدرن در جامعه یکی از نیازهای مبرم است. افغانستان که یکی از عقب افتاده ترین کشورهای جهان است و اقتصاد رو بنایی دارد و روابط اقتصادی در سطح خیلی پایین آن است و روابط اجتماعی درسطح قوم و قبیله و منطقه و روستاها تامین میشود؛ هنوز روابط روی افکار، اندیشه ها و منافع ملی آن طوری که لازم هست شکل نگرفته است. مهم این است که این روند توسط احزاب ملی که فرا قومی و فرا سمتی و فرا مذهبی و به اساس مؤلفه های جامعه مدرن تاسیس گردیده اند تسریع شود. جامعه از رها بودن ،ناسازمان یافته گی و نامنسجم بودن توسط این احزاب میتواند رهایی یابد.
موجودیت نیروی با برنامه و دارای تشکیلات منظم برای اینکه جامعه را سمت و سو دهد و از نظر سیاسی، فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی برنامه محور حرکت کند و بتواند افراد با تعهد و باتجربه مبارزاتی را که فهم مسلکی نیز داشته باشند برای خدمت گزاری سالم تربیت نماید، به نیاز جدی دوران مبدل شده است.
این احزاب سیاسی برای جامعه مدنی، اتحادیه ها و دیگر نهادهای اجتماعی و همه مردم میتواند نقش محوری را ایفا کنند که به نوبه خود انسجام اجتماعی دارای سمت و سوی معین را به بار آورد.در جوامع کنونی احزاب سیاسی ای وجود دارند که در پیرامون خود نهاد های جامعه مدنی و کلیه نیروهای اجتماعی را بسیج مینمآیند و حتی اتحادیه ها و سندیکاها با این یا آن حزب همسویی میداشته باشد.
چگونه میتوانیم در افغانستان به هدف بسیج کلیه نیروها در پیرامون احزاب سیاسی برسیم؟
نیل به این هدف در وضعیت آشفته دوران کنونی در گام نخست وحدت و همسویی احزاب دارای برنامه های مشابه را میخواند. مشکل عینی این احزاب پس از فروپاشی سیستم عبارتند از: دسته بندی های قومی، موجودیت تفنگ سالاران، رشد اقتصاد مافیایی، نبود رهبران کارزماتیک ( که دریک چنین شرایطی بروز آن دشوار است، ولی اذهان با الهام از گذشته، گیرمانده ی آن میباشد)،رشد کاذب شخصیت ها به ویژه به صورت نا موزون در رسانه های دیداری و شنیداری، بدست آوردن اسناد غیرقانونی و جعلی از مراحل و سطوح مختلف تحصیلی ،و همچنان رئیس یا مسئول ساختار جای برای خود غیر از فرد اول را کسر شان پنداشتن و….
برخی از این سازمانها و افراد را باید در یک پروسه اقناعی که خود نیز دارای مقداری ویژه گی های بهتر و مساعدتر اند، همسو ساخت. اما عده ای را آگاهانه برای اینکه غرق در خصوصیات ذکر شده بحران اند، کنار نهاد.
نیروهای دموکرات ،ترقّیخواه و عدالت پسند واقعی را در یک صف قرار داد و به سوی نسل جوان شتافت و در نسل جوان نیروی مبارز را تربیت داده، تجارب خویش را به آنها منتقل نمود تا درفش مبارزه را به اهتزاز نگهداریم و صف آشکار مبارزان را مشخص نمود.
به باور ما در نسل جوان بویژه در میان تحصیل کرده های شان، بیشتر نیروهای دموکرات و ترقّیخواه وجود دارند، همچنان در نهادهای جامعه مدنی، اتحادیه ها، انجمن ها، کانونهای فرهنگی وسایر نهادهای اجتماعی؛ن یروهای تحول طلب و دموکرات بیشتر به ملاحظه میرسند. درصورتیکه احزاب مترقی و دموکرات باهم دریک وحدت درآیند نحوه مراجعه به این نهادها و نیروها امر چندان دشواری نخواهد بود.
با اتحاد خود این احزاب به قوت مبدل گردیده و صف واحد مبارزه با روشنی تمام برای نیروهای ذکر شده تشخیص گردیده و هرنوع ابهام زدوده میشود. همه اعضا و هواداران ،جای مراجعات خودرا خواهند دانست. رهبری حزب جدید با همه نیرو و توان در ایجاد فضای مناسب با راه اندازی همایش ها، کنفرانس ها، سمینار ها و کارزار های انتخاباتی و….میتواند در تشکل و تکامل این روند کار و پیکار نمایند. به همین صورت با توضیح و تشریح اهداف و برنامه حزب از طریق وسایل ارتباط جمعی دیداری و شنیداری، حزب به جامعه و کلیه نیروهای آن معرفی میگردد.
در نتیجه میتوان گفت برای نجات افغانستان از وضعیت ناهنجار و آشفته کنونی حضور حزب سیاسی بزرگ، وحدت احزاب همسو که ملی، دموکرات، ترقّیخواه و عدالت پسند اندو همه نهادهای که به یک چنین حرکت انسجام یافته باورمند هستند و جوانان بارسالت، نیاز مبرم زمان ما است. باید در راه رسیدن به این هدف از همه راه ها و وسایل مشروع کار گرفت و با تمام توان مبارزه کرد. اتحاد قوت است و وحدت نیروهای ملی، دموکرات، ترقّیخواه و عدالت پسند ضامن وحدت ،یکپارچگی و اعتلای افغانستان عزیز.